---

„Empatia, gościnność, solidarność w literaturze polskiej

 od XIX do XXI wieku”

cbdp.polon.uw.edu.pl oraz polonistyka.uj.edu.pl

Zobacz PROGRAM konferencji. [PDF]

https://zoom.us/j/2300932710?pwd=ZXY2QU8wVlVQd2dLT1krM2o1UURUdz09

Meeting ID: 230 093 2710

Passcode: t4T3h4

---

Centrum Badań Dyskursów Postzależnościowych oraz Wydział Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego zapraszają do uczestnictwa w konferencji naukowej

EMPATIA, GOŚCINNOŚĆ, SOLIDARNOŚĆ

W LITERATURZE POLSKIEJ OD XIX DO XXI WIEKU

Kraków 14-16 października 2020 r.

Empatia, gościnność i solidarność – jak również ich zaprzeczenia – często stają się przedmiotem namysłu we współczesnych badaniach kulturowych, w szczególności postkolonialnych i postzależnościowych. Wynika to stąd, że pozostają one w ścisłym związku z kwestiami stosunku do Innego i do swojej zbiorowości, otwierania się czy zamykania na cudzy i własny świat, tym samym zaś stanowią problematykę zasadniczą dla rozważań nad odrzucanymi, a mimo to wciąż panującymi dyskursami wykluczeń i zaborczej władzy. Dlatego proponujemy konferencję – mającą prowadzić do wydania publikacji książkowej – której celem byłaby refleksja nad wspólnymi cechami empatii, gościnności i solidarności oraz ich przeciwieństw, a także nad specyfiką tych zjawisk w porównaniu ze sobą. W rodzimych studiach refleksja ta jest tym bardziej potrzebna, iż wyobrażeniu Polaków o swoim narodzie jako wyjątkowo wrażliwym na krzywdę innych, tolerancyjnym i solidarnym przeczą nie tylko liczne fakty, ale również wizje polskości funkcjonujące w innych społeczeństwach.

W świetle postkolonialnych/postzależnościowych diagnoz empatia, gościnność czy solidarność mogą stawać się kategoriami politycznymi, mają różne odmiany i przechodzą nieraz w swe zaprzeczenia: wstręt, wrogość czy alienację. Identyfikowane z formami narracyjnymi wartości te przekładają się na działania pisarskie i czytelnicze, fikcyjną reprezentację, poetykę i retorykę tekstu. W tym ujęciu literatura nie tylko odzwierciedla relacje międzyludzkie oraz postawy wobec wszelkich czujących istot i bytów nieożywionych, lecz także przemodelowuje świat, ma funkcję performatywną, jako praktyka etyczna zmieniająca granice między „ja” i „nie-ja”.

Zapraszamy do rozważenia w referatach i dyskusjach konferencyjnych zagadnień, które mieściłyby się we wskazanych niżej obszarach tematycznych.

• Literackie obrazy, świadectwa czy też próby zdefiniowania empatii, gościnności i solidarności, a także ich zaprzeczeń jako zjawisk o cechach wspólnych i odrębnych.
• Wyłaniające się z tych przedstawień diagnozy polskiej kultury, rozpatrywane w ujęciu postkolonialnym/postzależnościowym. Rewidowanie stereotypów dotyczących polskości w zderzeniu z faktami, przy uwzględnieniu sprzecznych interpretacji i ocen.
• Różne postaci otwarcia na inność i solidaryzowania się ze swoim światem: fantazmatyczne albo praktykowane; wchodzenie z obcym i własnym w interakcje bądź podporządkowanie się im, ale też środek do objęcia nad nimi władzy; zachowawcze i radykalne, narażające jednostkę czy zbiorowość na ryzyko zatracenia siebie.
• Rozmaite obiekty i zakresy identyfikacji, mającej unieważniać albo kultywować różnice: kulturowe, etniczne, rasowe, wyznaniowe, ideologiczne, polityczne, płciowe, międzygatunkowe (ludzkie/nieludzkie), bytowe (świat ożywiony/nieożywiony).
• Paradoksy i ambiwalencje otwartej postawy: będące skutkiem przeistaczania się jej w swą odwrotność; motywowane trudnością w ocenie badanych zjawisk; wynikające z różnic między poszczególnymi warstwami tekstu. 
• Identyfikacja z tym, co obce i własne z perspektywy historycznej: przeobrażenia idei, zachowań, ocen, stereotypów dotyczących empatii, gościnności i solidarności oraz ich wpływ na zmiany w polskiej literaturze od XIX do XXI wieku.
• Poetyka i retoryka tekstu literackiego skłaniającego do partycypacji lub awersji: techniki narracyjne, figury i tropy o charakterze afektywno-manipulacyjnym, które mają przyciągać lub odpychać odbiorcę.
• Literatura obrazująca empatię, gościnność i solidarność oraz opozycyjne wobec nich zjawiska jako forma mimetyczna, fikcyjna reprezentacja, a jednocześnie praktyka etyczna o mocy sprawczej.

 

Prosimy o przesłanie tematów wystąpień wraz ze streszczeniami do 31 grudnia 2019 na adresy: dorota.wojda@uj.edu.pl, mateusz.skucha@uj.edu.pl. Do końca stycznia 2020 poinformujemy, które referaty znajdą się w programie sesji. Opłata konferencyjna wynosi 400 zł. Prosimy o nadsyłanie tekstów pokonferencyjnych do końca listopada 2020 na podane adresy. Po zaopiniowaniu przez Radę Naukową Centrum Badań Dyskursów Postzależnościowych ukażą się one w dziewiątym tomie serii studiów publikowanych w Wydawnictwie Universitas pod patronatem Centrum. Formularz zgłoszeniowy jest do pobrania  na stronach:

• https://polonistyka.uj.edu.pl/nauka/konferencje;
• CBDP [DOC]

Serdecznie zapraszamy do udziału w spotkaniu.

W imieniu organizatorów

• prof. dr hab. Hanna Gosk – Uniwersytet Warszawski przewodnicząca Rady Naukowej Centrum Badań Dyskursów Postzależnościowych
• dr hab. Dorota Wojda – Uniwersytet Jagielloński
• dr hab. Mateusz Skucha – Uniwersytet Jagielloński

---

Ukazał się ósmy tom serii książek powstających pod patronatem Centrum Badań Dyskursów Postzależnościowych zatytułowany

"(Nie)opowiedziane. Polskie doświadczenie upokorzenia i wstydu od czasu rozbiorów do dzisiaj"

pod redakcją Hanny Gosk, Michała Kuziaka, Ewy Paczoskiej.

Zobacz Spis treści

---

„(Nie)opowiedziane. Polskie doświadczenie upokorzenia i wstydu od czasu rozbiorów do dzisiaj”

16.10.2018, (wtorek) s. im. J. Brudzińskiego, Pałac Kazimierzowski

Program konferencji

dzień pierwszy,drugi i trzeci

Pobierz w formacie PDF.

 

dzień trzeci - ciąg dalszy

Pobierz w formacie PDF.

 

---

Pracownia Antropologicznych Problemów Literatury,

Pracownia Literatury Modernizmu Europy Środkowej i Wschodniej,

oraz Pracownia Literatury Użytkowej i Okolicznościowej

Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego

zapraszają do udziału w konferencji naukowej

organizowanej pod patronatem Centrum Badań Dyskursów Postzależnościowych

(Nie)opowiedziane.

Polskie doświadczenie upokorzenia i wstydu

od czasu rozbiorów do dzisiaj

Warszawa 16-18.10.2018

         Doznanie wstydu i doznanie upokorzenia łączą się z różnymi sytuacjami. Wstyd ma wymiar publiczny, zależy od sankcji zewnętrznych. Wstyd rodzi strach przed ujawnieniem własnej niższości, przesądzający o istocie słabości w obliczu Innego, narusza porządek emocjonalny, prowadzi do konfliktu i prób racjonalizacji okoliczności, które go wywołały.

             Poczucie upokorzenia dotyczy ofiar i przegranych, wiąże się z szeroko pojętą innością. Wywołuje cierpienie i wstyd właśnie, co sprawia, że z trudem bywa werbalizowane czy włączane do zasobów pamięci, gdyż nie współtworzy pozytywnego wizerunku jednostki ani wspólnoty. W razie braku odpowiednich (także symbolicznych) działań terapeutyczno-kompensacyjnych przenosi się na następne pokolenia, rodząc resentyment, gniew, pragnienie zemsty, rozmaite formy wyparcia lub „translacji”, która upodlającą, poniżającą kondycję upokorzonego transformuje/przekłada dowartościowująco na kondycję ofiary z jej martyrologią.

          Historia Polski od ponad dwustu lat stwarzała warunki, które sprawiały, że zarówno jednostki jak i cała wspólnota doświadczyły i upokorzeń i wstydu w wielu wariantach. Co zrobiono z tym doświadczeniem na przestrzeni wieków, jak je wykorzystano lub też, jak pozbawiono je głosu, w jaki sposób poddano się jego mocy sprawczej i co sprawia, że jeszcze dzisiaj mówimy o „wstawaniu z kolan” – oto problemy do dyskusji.

          Interesuje nas specyfika milczenia/mowy na temat polskiego doświadczenia upokorzenia, wstydu w wieku XIX, XX, XXI, czyli próba odpowiedzi na pytanie, jak sobie z tym radzili żyjący pod trzema zaborami i na emigracji romantycy, pozytywiści, młodopolanie, potem obywatele wielonarodowej II RP, a w końcu, jak sobie radzimy z tym my, mając do dyspozycji pamięć ich przeżyć, a także pamięć II wojny, czasów Polski Ludowej, ostatniej transformacji ustrojowej.

Organizatorzy spotkania proponują refleksję m.in. nad takimi problemami jak:

• (Re)lektury kanonu literackiego XIX i XX wieku uwzględniające doświadczenie upokorzenia, wstydu;
• Odmiany wstydu (jego związek z różnymi doświadczeniami);
• Upokorzenie i wstyd, jako fundament stereotypów „swojego” i „obcego”;
• Historyczność wstydu: momenty, w których się pojawia, zmienność;
• Praktyki wytwarzania wstydu; wstyd i władza, wstyd i polityka; oddziaływanie wstydu;
• Upokorzenie i wstyd w sferze publicznej i sferze prywatnej: doświadczenie integracji i dezintegracji;
• Wstyd i nowoczesność, rozwój;
• Wstyd jednostkowy i zbiorowy; wstyd i wina; „wojna wstydów” (termin P. Czaplińskiego); bezwstydność, wstyd - bezwstyd i sytuacje pośrednie;
• Afektywny charakter tego doświadczenia oraz jego skutki;
• Upokorzenie i płeć;
• „Poetyka wstydu”: strategie artykulacji, taktyki milczenia, znaki gry z cenzurą, autocenzura, język narracji zastępczych, narracji zawierających „puste miejsca”;
• Konstruowanie figury ofiary (z jej mocą sprawczą); upokorzenie i strategie mimikry;
• Ślady praktyk pozbawiających głosu narrację wstydu;
• Tematy wpisujące się w (nie)obecną narrację wstydu;
• Retoryka prezentacji doświadczeń upokarzających (konwencje, klisze, figury zastępcze);
• Funkcjonalizowanie/instrumentalizacja polskiego doświadczenia upokorzenia, wstydu od czasu rozbiorów do dzisiaj;
• „Dialektyka wstydu” - literackie (i nieliterackie, także instytucjonalne) praktyki kompensacyjno-terapeutyczne w przeszłości i dzisiaj; przepracowywanie wstydu;

     Na zgłoszenia tematów wystąpień, przesyłanych na adres: h.gosk@uw.edu.pl, ewapaczoska@interia.pl lub michalkuziak@wp.pl czekamy do 30 stycznia 2018. Do końca marca 2018 r. poinformujemy, które referaty znajdą się w programie spotkania. Opłata konferencyjna wynosi 400 zł i pokrywa koszty wynajmu sali, materiałów konferencyjnych, pełnego cateringu oraz część kosztów publikacji tomu konferencyjnego. Organizatorzy nie zapewniają noclegów, ale w razie wcześnie zgłoszonej potrzeby służą pomocą w ich rezerwacji. Formularz zgłoszeniowy można znaleźć na stronie Instytutu Literatury Polskiej Wydziału Polonistyki UW http://www.polon.uw.edu.pl/konferencje

Zapraszamy do udziału w spotkaniu

prof. dr hab. Hanna Gosk, dr hab., prof. UW Michał Kuziak, prof. dr hab. Ewa Paczoska

Pobierz

• formularz zgłoszeniowy [DOC]

---

Chłopskość i jej dziedzictwo w polskiej historii i kulturze

Konferencja IBL PAN z cyklu spotkań organizowanych we współpracy z

Centrum Badań Dyskursów Postzależnościowych UW
10 – 11 kwietnia 2017
IBL PAN Warszawa, Nowy Świat 72
sala im. Adama Mickiewicza (nr 144)

I dzień
10 kwietnia (poniedziałek)

10.00 - 10.15
Otwarcie konferencji - powitanie Uczestników i Gości przez Dyrekcję IBL PAN oraz organizatorów

Panel I 10.15 – 12. 00

• Anna Engelking (Instytut Slawistyki PAN)
  Czy chłop jest człowiekiem? Figura „Poleszuka” jako narzędzie konstruowania autowizerunku Polaka
• Andrzej Zieniewicz (Uniwersytet Warszawski)
  Czułość i wrogość migracji
• Tomasz Rakowski (Uniwersytet Warszawski)
  Kompleks wsi. Etnografia – artystyczne eksperymenty – wewnętrzne zaangażowania
• Grzegorz Wołowiec (Instytut Badań Literackich PAN)
  Z Komborni – w świat. Przypadek Stanisława Pigonia

Panel II 12. 15 – 14. 00

• Magdalena Marszałek (Universität Potsdam)
  Wieś (chłopska) jako miejsce pamięci
• Tomasz Wiślicz (Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN)
  Dziedzictwo Jakuba Szeli
• Jagoda Wierzejska (Uniwersytet Warszawski)
  Cena chłopskiej krwi, czyli o powrotach widma rabacji galicyjskiej w literaturze polskiej dwudziestolecia międzywojennego
• Agnieszka Dauksza (Uniwersytet Jagielloński)
  O pewnym chłopskim geście. Od rabacji do Zagłady

14. 00 - 15.30 przerwa obiadowa

Panel III 15.30 – 17. 15

• Alina Molisak (Uniwersytet Warszawski)
  Żydzi – chłopi
• Katarzyna Chmielewska (Instytut Badań Literackich PAN)
  Inteligencja i chłopi. Obrazy antysemityzmu podczas Zagłady
• Marta Cuber-Tomczok (Uniwersytet Śląski)
  „Bośmy chcieli z tego bekowiska ludzkiego (…) choć jedną dusze ludzką uratować”. Wokół dyskursu powieści Ocalił mnie kowal I. Czajki-Stachowicz
• Karolina Koprowska (Uniwersytet Jagielloński)
  Tożsamościowe rozpoznania. Doświadczenia Zagłady na wsi

Panel IV 17.30 – 19. 15

• Helena Duć-Fajfer (Uniwersytet Jagielloński)
  Czy prostak ma prawo do narodowości? Etniczność a chłopskość w obrębie dyskursu polskich mniejszości etnicznych
• Aleksandra Sekuła (Instytut Badań Literackich PAN)
  Rolnik, farmer, „wsiur”. W poszukiwaniu przyczyn ambiwalencji aksjologicznej w obrazie wsi polskiej i w stosunku do chłopów
• Karolina Wawer (Uniwersytet Jagielloński)
  Dusza pańszczyźniana, czyli kompleks chłopski i jego reprezentacje w polskiej prozie
• Barbara Smoleń (Instytut Badań Literackich PAN)
  Pańszczyzna jako kategoria (post)zależnościowa, historycznoliteracka i genderowa

II dzień konferencji
11 kwietnia 2017
wtorek

Panel V 10. 00 – 11. 45

• Andrzej Leder (Instytut Filozofii i Socjologii PAN)
  Nienapisana epopeja
• Hanna Gosk (Uniwersytet Warszawski)
  Proza Polski Ludowej o dylematach społecznych z PKWN-owską reformą rolną w tle
• Bożena Karwowska (University of British Columbia)
  Środowiska chłopskie i literatura ludowa w dyskusjach o kształcie powojennej kultury (1945-48)
• Inga Iwasiów (Uniwersytet Szczeciński)
  Przesiedleni chłopi patrzą na miasto. Literackie i osobiste świadectwa życia na Pomorzu Zachodnim po 1945

Panel VI 12. 00 – 13. 45

• Paweł Rodak (Uniwersytet Warszawski)
  Pamiętniki chłopów z lat 30. - czytane dzisiaj
• Agnieszka Chmielewska (Uniwersytet Warszawski)
  Odwieczny lud: obraz chłopów w sztukach plastycznych II Rzeczpospolitej
• Łukasz Bukowiecki (Uniwersytet Warszawski)
  Czy skanseny to „skansen”? Muzea na wolnym powietrzu w polskim dyskursie publicznym po 1989 roku
• Paweł Tomczok (Uniwersytet Śląski)
  Literackie upodlenie chłopa

Panel VII 14. 00 – 15. 45

• Dorota Kołodziejczyk (Uniwersytet Wrocławski)
  Chłop(k)a w świecie – kosmopolityzm subalternów?
• Sławomir Mazurek (Instytut Filozofii i Socjologii PAN)
  Mużyk i cham. Obraz chłopa w kulturze rosyjskiej i polskiej. Konfrontacja i interpretacja
• Magdolna Balogh (Węgierska Akademia Nauk)
  Wykorzenieni i złodzieje. Opowieści quasi-autobiograficzne Mariana Pilota i Szilárda Borbélya
• Arkadiusz Kalin (Akademia im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim)
  Czy na Ziemiach Odzyskanych istniała kultura chłopska? Rozpoznania literackie (przypadek lubuski)

Zakończenie konferencji

Czas trwania paneli obejmuje 15-minutowe wystąpienia poszczególnych referentów oraz dyskusję - prosimy uczestników o nieprzekraczanie limitu czasu wystąpień!

---

Kolejna konferencja z cyklu spotkań naukowych pod patronatem Centrum Badań Dyskursów Postzależnościowych odbędzie się w Warszawie w IBL PAN 10-11 kwietnia 2017 r. Zgłoszenia tematów referatów należy przesyłać do 30 listopada 2016 r. na adres: dorota.krawczynska@ibl.waw.pl

Temat konferencji to zagadnienie chłopskości i jej dziedzictwa w polskiej historii i kulturze.

Do zajęcia się tym tematem skłaniać może zauważalna zmiana, jaka od pewnego czasu dokonuje się w sposobie traktowania tej kwestii. Jeszcze pod koniec lat 90. Zofia Stefanowska pisała, że „od tematu chłop w literaturze zieje wtórnością i nudą” (Z. Stefanowska, Literackie role chłopa), natomiast od kilku lat problematyka ta cieszy się wzmożonym zainteresowaniem i wzbudza wyraźne kontrowersje. Przełomowe znaczenie należy tu najpewniej przypisać różnym wydarzeniom, jakie miały miejsce w roku 2011. Wówczas ukazała się płyta „Gore. Pieśni buntu i niedoli XVI-XX wieku, nagrana w ramach projektu M. Szajkowskiego RUTA; została opublikowana i nagrodzona (Nike) powieść M. Pilota Pióropusz, którą można by uznać za sygnał wskrzeszenia i reinterpretacji „nurtu chłopskiego” w literaturze polskiej; w humanistyce spory rozgłos zaczęła zyskiwać monografia J. Sowy Fantomowe ciało króla…; dyskutowanym wydarzeniem teatralnym stała się premiera spektaklu W imię Jakuba S. M. Strzępki i P. Demirskiego (w niektórych komentarzach wskazywano, że zainteresowaniu tymi zagadnieniami sprzyjał także bieżący kontekst społeczny, ponieważ wtedy właśnie w różnych krajach wyłonił się ruch "Oburzonych"). Zarysował się więc wyraźny powrót „kwestii chłopskiej”, o czym świadczą kolejne fale publicystycznych komentarzy, ukazujących się głównie w "Gazecie Wyborczej" i "Krytyce Politycznej".

Większość tych współczesnych nawiązań łączy przekonanie o szczególnej roli chłopskiego doświadczenia w kształtowaniu polskiej mentalności, o jego wręcz formacyjnym charakterze (chłopska kondycja bywa postrzegana jako fundament wielu społecznych wyobrażeń, powszechnych postaw i preferowanych stylów życia, gustów, nawyków, upodobań), a zarazem rozliczeniowe nastawienie i krytycyzm ocen, tendencja do ujmowania śladów chłopskości głównie w kategoriach wyparcia, traumy, symptomu czy resentymentu.

Oto lista szczegółowych zagadnień i pytań, które chcielibyśmy poddać dyskusji podczas konferencji:

• Czy w kontekście pańszczyzny można mówić o niewolnictwie? Jakie są analogie i różnice? Jak zjawisko to zaznacza się w kreacjach literackich, świadectwach dokumentalnych, retoryce dyskursu publicznego?
• Problem: "relacji folwarcznej", pojmowanej jako długofalowa konsekwencja poddaństwa. W jaki sposób relacja ta wpisana jest w uogólnioną strukturę polskiego habitusu? (hierarchiczność zamiast kultury kontraktu, patriarchalny model zarządzania, brak oddolnych struktur reprezentacji, strategie milczenia i sabotażu, jako zwyczajowa reakcja zdominowanych).
• Dominacja określonych sposobów uczestniczenia w dyskursie: nastawienie na konkretne doświadczenia i jednostkowość przypadków zamiast refleksji systemowej; deklaratywny solidaryzm, retoryka "zgody" i eufemizacja rzeczywistych podziałów; dynamika sporów politycznych, bliższa różnicom środowiskowym niż ideologicznym.
• Dominująca formuła religijności: obrzędowa, instytucjonalna, kolektywna; "pastoralny" autorytet i hierarchiczność kościelnych instytucji, współczesne formy kultu, zrodzone z ludowej religijności.
• Przejawy chłopskiej mentalności w przestrzeni publicznej – sposoby obecności w tej przestrzeni.
• Brak rodzimego mieszczaństwa, skutkujący stereotypizacją mieszczanina i Żyda jako obcego; matryce poznawcze (opozycja chama i pana, z czasem zastępowanego przez inteligenta).
• Homogeniczność wiejskich mikrospołeczności jako czynnik potencjalnie sprzyjający nieufności wobec innych (stosunek wobec uchodźców; wobec ośrodków dla chorych na AIDS, schronisk GLBT, świetlic dla narkomanów itp).
• Wyraźna ambiwalencja obrazu wsi i chłopskiej egzystencji; obrazu usytuowanego między pogardliwym stereotypem zacofania (utrwalonym choćby we frazeologii: "wieśniak", "burak", "słoma z butów", "wsiowy", "słoiki"; wiejskość, chłopskość jako stygmatyzacja - casus A. Leppera) a mitologią sielskości (XIX-wieczna chłopomania, popularność "chłopskiego jadła", idylliczność serialowych obrazów, np. "Ranczo", zespoły muzyczne - Brathanki, Golec Orkiestra, Zakopower, ale także "rustykalny" eskapizm części środowisk artystycznych - np. casus A. Stasiuka z jego kultem prowincji).
• Folklor - związek z rozwojem nacjonalizmu, protekcjonalizm, ideologiczna instrumentacja; rola folkloru w krajach bloku wschodniego (Cepelia, ludowe zespoły pieśni i tańca – „Mazowsze”, „Śląsk”) – Zainteresowaniu tym wątkiem patronuje choćby wypowiedź E. Klekot. (Jakub Szela podoba się...), która stawia pytanie: "Czym jest bowiem folklor? Sposobem na wykreowanie Innego, którym łatwo zarządzać. Sposobem zarządzania różnicą, wyobcowywania z mainstreamu. O to samo chodzi w dyskursie, który przedstawia rolnika, jako homo sovieticus i w ten sposób odtwarza podział pan – cham. Obcość folkloryzacyjna w tym pomaga.[...] Wspierany przez państwo folklor był głównie fenomenem krajów bloku wschodniego. One sięgnęły po folklor jako dopełnienie nacjonalistycznej legitymacji, gdy okazało się, że sama legitymacja marksistowska w krajach o słabej tradycji marksizmu nie wystarczy".
• Moda na szlacheckość jako symptom wyparcia chłopskości (rodowody, drzewa genealogiczne).
• Tradycja plebejska jako źródło potencjalnych inspiracji.

Zapraszamy do namysłu nad sygnalizowaną tu problematyką i do udziału w konferencji.

Organizatorzy:

Grzegorz Grochowski, dr

Dorota Krawczyńska, dr

Ryszard Nycz, prof. dr hab.

Grzegorz Wołowiec, dr

---

Centrum Badań Dyskursów Postzależnościowych
oraz
Instytut Polonistyki i Kulturoznawstwa Uniwersytetu Szczecińskiego

zapraszają na szóstą konferencję naukową
poświęconą studiom postzależnościowym,

Autobiografie (po)graniczne

Szczecin, 15-17 października 2015 r.

PROGRAM KONFERENCJI

miejsce obrad: siedziba ZCDN, Szczecin, ul. Gen. J. Sowińskiego 68

15.10.2015 (czwartek)

12.00-12.20 otwarcie konferencji; powitanie uczestników

12.20-12.40 przerwa

I sesja

12.40-13.40 prowadzenie: prof. dr hab. Małgorzata Czermińska

1. prof. dr hab. Hanna Gosk (UW): „Niby w pogoni, niby w ucieczce…”. Autobiografia pograniczna w warunkach polskich. Jeden zgrzebny przykład o pewnej reprezentatywności
2. dr Dorota Kołodziejczyk (UWr): Podróż do siebie – graniczność języków w autobiograficznych refleksjach pisarzy postkolonialnych
3. dr Jakub Czernik (UJ): Autobiografizm w anglojęzycznej literaturze indyjskiej

13.40-14.10 dyskusja

15.00-16.00 przerwa na obiad

II sesja

16.00-17.00 prowadzenie: dr hab. Tatiana Czerska

1. dr hab. Helena Duć-Fajfer (UJ): A Wisła dalej płynie Petra Murianki – autobiografia jako mit reinwencyjny
2. dr Monika Wójciak (UAM): „Ja” kontra „Inny”. Doświadczenie Afryki w polskiej literaturze autobiograficznej XIX i XX wieku
3. mgr Iwona Boruszkowska (UJ): Czerniowce i poetycka autobiografia pograniczna – fenomen polietniczności

17.00-17.30 dyskusja

17.30-17.45 przerwa

III sesja

17.45-18.45 prowadzenie: prof. dr hab. Hanna Gosk

1. dr hab. prof. US Jerzy Madejski: „Polonizacja” i „repolonizacja” w dyskursie autobiograficznym na Pomorzu Zachodnim
2. dr Małgorzata Zduniak-Wiktorowicz (UAM): Polsko-niemieckie autobiografie (nie tylko) naukowe
3. dr Sławomir Iwasiów (US): „Wracamy na ziemie odzyskane”. Autobiografie Piotra Zaremby

18.45-19.15 dyskusja

19.15 uroczysta kolacja dla uczestników konferencji

16.10.2015 (piątek)

IV sesja

9.00-10.00 prowadzenie: prof. dr hab. Inga Iwasiów 

1. prof. dr Magdalena Marszałek (Uniwersytet w Poczdamie): Autobiografie wiejskie w polskiej prozie współczesnej
2. dr hab. Agnieszka Czyżak (UAM): Dziennik, esej, interpretacja jako narzędzia autokreacji (staroświeckich) inteligentów w dobie Internetu
3. dr Paweł Tomczok (UŚ): Świadomość (post-)zależności w autonarracjach robotników

10.30-11.00 dyskusja

11.00-11.30 przerwa

V sesja

11.30-12.30 prowadzenie: dr Dorota Kołodziejczyk

1. prof. dr Anja Tippner (Uniwersytet w Hamburgu): From Ghostwriting to CoWriting: Forms of Collaborative Auto/biography
2. mgr Aleksandra Marta Grzemska (US): Podwójne uwikłania. O relacji matka–córka w wybranych współczesnych autobiografiach
3. dr hab. Tatiana Czerska (US): Dzienniki podwójne, czyli o kanibalizmie w diarystyce

12.30-13.00 dyskusja

13.30-14.30 przerwa obiadowa

VI sesja

14.30-15.30 prowadzenie: dr hab. Ewa Tierling-Śledź

1. dr hab. prof. UWr Agnieszka Matusiak: Eneasz i życie innych Jurija Kosacza jako autobiografia pokolenia ukraińskiej inteligencji doby MUR-u
2. doc. dr Wiera Meniok (Uniwersytet Pedagogiczny im. Iwana Franki w Drohobyczu): „Nie ma nic niemożliwego dla duszy pragnącej”. Intrygi i mity literackich interpretacji biografii Brunona Schulza
3. dr Paweł Krupa (UJ): Ukraina czy Małorosja? Kształtowanie się nowoczesnego pola symbolicznego na pograniczu rosyjsko-ukraińskim. Przypadek Mykoły Chwylowego (Nikołaj Fitiliow)
4. dr Dorota Wojda (UJ): „Może Fiedler znalazł Lenina na Madagaskarze?” Antykolonializm i autobiografia na zamówienie władzy

15.30-16.00 dyskusja

16.00-16.20 przerwa

VII sesja

16.20-17.00 prowadzenie: dr hab. Marta Tomczok

1. prof. dr hab. Brygida Helbig (Europa-Universität Viadrina, Frankfurt): Formy pogranicznej autobiograficzności w prozie niemieckiej i polskiej lat ostatnich
2. dr Anna Karolina Artwińska (Uniwersytet w Hamburgu): Autobiografia podwójna, komunizm i „sceny pisania”: Let let. Pokus o rekapitulaci Bohumily Grögerovej i Josefa Hiršla
3. prof. dr hab. Bożena Karwowska (Uniwersytet Kolumbii Brytyjskiej w Vancouver): Wspomnienia z obozu zaglady jako tekst autobiograficzny

17.00-17.30 dyskusja

17.30-17.45 przerwa

17.45-19.00 Dyskusja panelowa Autobiografia na pograniczu gatunku i doświadczenia

Referat wstępny i prowadzenie: prof. dr hab. Inga Iwasiów

Panelistki i paneliści: prof. Małgorzata Czermińska, prof. Inga Iwasiów, prof. Jerzy Madejski, dr Dorota Kołodziejczyk

Prezentacja czasopisma „Autobiografia. Literatura. Kultura. Media”

19.00 kolacja dla uczestników konferencji

17.10.2015 (sobota)

VIII sesja

9.00-10.00 prowadzenie:  dr hab. Agnieszka Czyżak

1. dr Monika Świerkosz (UJ): Relacje zależności w Dziennikach Marii Dąbrowskiej
2. dr Sylwia Chwedorczuk (IBL): „Jeszcze pełno we mnie Twojej obecności”. Anna Kowalska o sobie w listach do Marii Dąbrowskiej  (korespondencja z lat 1940–1948)
3. dr hab. Marta Tomczok (UŚ):  Proza Bronisława Wildsteina: autobiografia, ideologia, popkultura

10.00-10.30 dyskusja

10.30-10.45 przerwa

IX sesja

10.45-11.45 prowadzenie: prof. dr hab. Inga Iwasiów

1. dr Maciej Duda (US): Życie po/między. Pamiętnik Odo Bujwida
2. mgr Joanna Małgorzata Popławska (US): O reportażu na Pomorzu. Rekonesans
3. mgr Krzysztof Lichtblau (US): Karykatura autobiografii wojennej w komiksie. Dzieje 2-go Korpusu… inaczej!  Mieczysława Kuczyńskiego

11.45-12.15 dyskusja

12.15-12.45 dyskusja podsumowująca; zamknięcie konferencji

Organizatorzy

Centrum Badań Dyskursów Postzależnościowych

Instytut Polonistyki i Kulturoznawstwa US

Wydział Filologiczny US

Polskie Towarzystwo Autobiograficzne

Przy wsparciu

Zachodniopomorskiego Centrum Doskonalenia Nauczycieli

Urzędu Marszałkowskiego Województwa Zachodniopomorskiego

 

---

Centrum Badań Dyskursów Postzależnościowych z siedzibą na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego

oraz

Uniwersytet Gdański

zapraszają do wzięcia udziału w piątej konferencji poświęconej studiom postzależnościowym,

Białe maski / szare twarze
Podmiot, ciało, performatywność w perspektywie postzależnościowej

Gdańsk, 24-26 września 2014 r.

Pliki do pobrania:

Pobierz Program konferencji [PDF].
Pobierz Informacje o konferencji [PDF].

---

Międzynarodowa konferencja naukowa

Historie, społeczeństwa, przestrzenie dialogu.
Studia postzależnościowe w perspektywie porównawczej

organizowana we Wrocławiu w dniach 27-28 maja 2013 r.

PROGRAM KONFERENCJI

9.00 Otwarcie konferencji

PANEL I: POSTSOCJALIZM W PERSPEKTYWIE ANTROPOLOGICZNEJ

9.15-10.45

Sala 208

Moderator prof. Dirk Uffelmann

• 9.15 Monika Baer, Uniwersytet Wrocławski
  Other Europe, other discipline? Anthropological identities in postsocialist settings
• 9.30 Hana Cervinkova, Dolnośląska Szkoła Wyższa, Czeska Akademia Nauk
  Postsocialism, postcolonialism and educational anthropology of engagement
• 9.45 Petr Skalnik, Uniwersytet Wrocławski
  Postcommunism is there forever. An optimistic anthropologist's view
• 10.00 Marta Songin-Mokrzan
  Applying the concept of neoliberalization to postsocialist contexts
• 10.15 Marek Pawlak, Centrum Badań Migracyjnych, Uniwersytet Adama Mickiewicza
  The regimes of mobility. Challenging the concept of social class
• DYSKUSJA 10.30-10.45
• PRZERWA KAWOWA (15 MIN.) 10.45-11.00

PANEL II: EUROPA ŚRODKOWO-WSCHODNIA MIĘDZY WSCHODEM A ZACHODEM - WZAJEMNA REFLEKSJA, POSTKOLONIALNE DYLEMATY

11.00-13.00

Sala 208

• 11.00 Anca Baicoianu, Uniwersytet w Bukareszcie
  Is the "colonial" in "postcolonial" the "Soviet" in "post-Soviet"? The boundaries of postcolonial studies
• 11.20 Dariusz Skórczewski, Wydział Polonistyki, Katolicki Uniwersytet Lubelski
  Troublesome postcolonies of Europe
• 11.40 Bogusław Bakuła, Instytut Filologii Polskiej, Uniwersytet Adama Mickiewicza
  Debaty narodowe w Europie Środkowej po roku 1989
• 12.00 Marta Skwara, Wydział Polonistyki, Uniwersytet Szczeciński
  Can Polish literature be European literature? Moving beyond concepts and (post)dependencies
• DYSKUSJA 12.20-13.00
• PRZERWA NA OBIAD 13.00-14.30

Panel III i IV RÓWNOLEGLE W SEKCJACH

PANEL III: METODOLOGIE EMPANCYPACYJNE

14.30-17.15

Sala 208

Moderator dr Agata Lisiak

• 14.30 Irene Sywenky, Modern Languages and Cultural Studies, University of Alberta
  Theoretical perspectives on border studies in postdependent Central and Eastern Europe
• 14.50 Jan Sowa, Wydział Zarządzania i Komunikacji Społecznej, Uniwersytet Jagielloński
  Colonialism - postcolonialism - self-colonization. A dependency approach to Eastern and Western Europe
• 15.10 Dirk Uffelmann, Slavic Languages and Cultures, University of Passau
  Theory as memory: the divided discourse on Poland's postcoloniality
• DYSKUSJA 15.30-16.00
• PRZERWA KAWOWA (15 MIN.) 16.00-16.15

17.20-18.20

• 16.15 Marcin Brocki, Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej, Uniwersytet Jagielloński
  Postzależność w optyce antropologicznej. O granicach stosowalności ramy naukowej
• 16.35 Wojciech Małecki, Instytut Filologii Polskiej, Uniwersytet Wrocławski
  Toward "green" post-dependence studies, or on uranium in Miedzianka and related matters
• DYSKUSJA 16.55-17.15

PANEL IV: POSTZALEŻNOŚCIOWE ASPEKTY DYSKURSÓW POLITYCZNYCH I NAUKOWYCH

14.30-17.15

Sala 207

Moderator prof. Bożena Karwowska

• 14.30 Tatiana Kostadinova, Rebecca Salokar, Department of Politics and International Relations, Florida International University
  The challenge of dealing with the totalitarian past: justice, conflict, and lustration laws in postcommunist countries
• 14.50 Łukasz Ponikiewski, Kolegium MISH, Uniwersytet Warszawski
  Imaginary geography of Poland - political discourse analysis
• 15.10 Dorota Gołuch, University College London
  Polish reviews of postcolonial literature (1970-2010): signals of post-dependence solidarities?
• DYSKUSJA 15.30-16.00
• PRZERWA KAWOWA (15 MIN.) 16.00-16.15
• 16.15 Agata Lisiak, Humboldt University / ECLA of Bard
  Disposable pasts, usable pasts, and commemoration practices in post-1989 Warsaw and Berlin
• 16.35 Lena Magnone, Wydział Polonistyki, Uniwersytet Warszawski
  The first generation of Polish Freudians – a study in geopsychoanalysis
• DYSKUSJA 16.55-17.15

PANEL V: DYSKURS KOMPARATYSTYCZNY

17.15-18.45

Sala 207

Moderator dr Hana Cervinkova

• 17.15 Grant Aubrey Farred, Africana Studies, Cornell University
  Inestimable translatability
• 17.35 Dorota Kołodziejczyk, Instytut Filologii Angielskiej, Uniwersytet Wrocławski
  The world republic of letters or the gaudy supermarket? Peripheral posts and global vending routes in comparative literature today
• 17.55 Tomasz Bilczewski, Wydział Polonistyki, Uniwersytet Jagielloński
  Komparatystyka postkolonialna, ginące języki, wspólnoty wyobrażone. O pewnym locus środkowoeuropejskiej wielokulturowości
• DYSKUSJA 18.15-18.45

19.00 Kolacja

DZIEŃ DRUGI

PANEL VI: POLSKA KOLONIALNA I POSTKOLONIALNA O SAMEJ SOBIE W DYSKURSIE ARTYSTYCZNYM I POTOCZNYM

9.00-12.35

Sala 208

Moderator dr Dariusz Skórczewski

• 9.00 Krzysztof Zajas, Wydział Polonistyki, Uniwersytet Jagielloński
  Lithuania, my Fatherland! Colonial perspectives in Polish literature
• 9.20 Hanna Gosk , Wydział Polonistyki, Uniwersytet Warszawski
  Postzależnościowe cechy czasu postzależności. Przypadek współczesnej prozy polskiej
• 9.40 Bożena Karwowska, Polish and Slavic Studies Department, University of British Columbia
  „Mały słowniczek niezrozumiałych słów” współczesnej literatury polskiej czytanej w transkulturowym kontekście
• 10.00 Wojciech Browarny, Instytut Filologii Polskiej, Uniwersytet Wrocławski
  Na Zachód. Tadeusza Różewicza reportaże z „ziem odzyskanych”
• DYSKUSJA 10.20-10.50
• PRZERWA KAWOWA (15.MIN) 10.50-11.05
• 11.05 Izabela Kalinowska-Blackwood, Department of Cultural Analysis and Theory, Stony Brook University
  Melodramatyczna postkolonialność – polskie kino po 1990 r.
• 11.25 Tomasz Rawski, Instytut Socjologii, Uniwersytet Warszawski
  O marginalizacji pamięci. Narracja pułkownika Ludowego Wojska Polskiego
• 11.45 Magdalena Szcześniak, Wydział Polonistyki, Uniwersytet Warszawski
  From Uma to Puma: The counterfeit as a visual figure of the Polish transformation
• DYSKUSJA 12.05-12.35
• PRZERWA KAWOWA (15.MIN) 12.35-12.50

Panel VII i VIII RÓWNOLEGLE W SEKCJACH Z PANELEM IX

PANEL VII: O SUBALTERNACH

12.50-14.20

Sala 207

Moderator prof. Bogusław Bakuła

• 12.50 Helena Duć Fajfer, Instytut Filologii Wschodniosłowiańskiej, Uniwersytet Jagielloński
  „Jestem u siebie” – tekstualna opozycja przeciw symbolicznemu wykorzenianiu w literaturach mniejszościowych w Polsce
• 13.10 Emilia Kledzik, Instytut Filologii Polskiej, Uniwersytet Adama Mickiewicza
  Pochwała imagologii. Rozważania o powinowactwach między literaturą i stereotypami na przykładzie obrazu Romów w literaturze polskiej XX wieku
• 13.30 Huseyin Oylupinar, Department of History and Department of Modern Languages and Cultural Studies, University of Alberta
  Cossack collective memory in contemporary Southern Ukraine: an analysis of Cossacks as a factor in Ukrainian-Russian relations (1991-2012)
• DYSKUSJA 13.50-14.20
• PRZERWA NA OBIAD 14.20-15.45

PANEL VIII: PODRÓŻE ZE WSCHODU, PODRÓŻE Z ZACHODU – MY O NICH, ONI O NAS

15.45-17.15

Sala 207

Moderator prof. Izabela Kalinowska-Blackwood

• 15.45 Małgorzata Zduniak-Wiktorowicz, Polsko-Niemiecki Instytut Badawczy, Uniwersytet Adama Mickiewicza
  Co czuć, kiedy stara Niemka szuka zaginionego na „niemieckim wschodzie” brata? Polskie zależności a lektura prozy zachodnich sąsiadów i ich okołokolonialnego dyskursu
• 16.05 Agnieszka Sadecka, Erasmus Mundus Joint Doctorate Programme University of Bergamo
  A socialist reporter in the decolonized world – Polish travel writing and colonial discourse
• 16.25 Dorota Wojda, Wydział Polonistyki, Uniwersytet Jagielloński
  Inni o nas. Relacje z podróży do Polski w dobie transformacji
• DYSKUSJA16.45-17.15

PANEL IX: PRZESTRZENIE I PAMIĘĆ

12.50-17.15

Sala 208

Moderator dr Dorota Wojda

• 12.50 Andrzej Zieniewicz, Wydział Polonistyki, Uniwersytet Warszawski
  Topograficzna orientacja biografii. Mity terenowe jako sposoby radzenia sobie (i nie radzenia sobie) z przeszłością: Artur Sandauer, Adolf Rudnicki, Adam Ważyk (i inni)
• 13.10 Joanna Gubała, Instytut Socjologii, Uniwersytet Łódzki
  Przestrzenne ramy pamięci – przeobrażenia łódzkich miejsc pamięci o społeczności żydowskiej jako przykład ekspresji pamięci zbiorowej w przestrzeni publicznej
• 13.30 Jagoda Wierzejska, Wydział Polonistyki, Uniwersytet Warszawski
  Hermeneutyka przestrzeni postsowieckiej – próba zarysu
• DYSKUSJA 13.50-14.20
• PRZERWA NA OBIAD 14.20-15.45
• 15.45 Tatiana Czerska, Instytut Polonistyki i Kulturoznawstwa, Uniwersytet Szczeciński
  Granice w pamięci. Pisarstwo autobiograficzne kobiet jako forma dyskursu neokolonialnego
• 16.05 Cristina Şandru, Cardiff Metropolitan University
  The past and its (dis)contents: cultural memory and political amnesia(s) in Post-Cold War East-Central Europe
• 16.25 Bogdan Ştefănescu, Uniwersytet w Bukareszcie
  The stylistics of postcommunist memory: a tropological approach to memoirs of communist incarceration
• DYSKUSJA 16.45-17.15

17.15 Zamknięcie konferencji

Pobierz streszczenia i noty biograficzne. [PDF]

---

Międzynarodowa konferencja naukowa

Historie, społeczeństwa, przestrzenie dialogu.
Studia postzależnościowe w perspektywie porównawczej

organizowana we Wrocławiu w dniach 27-28 maja 2013 r.

Po upływie niemal ćwierćwiecza od czasu upadku komunizmu w krajach Europy Środkowej i Wschodniej dyskusja na temat przeszłości i teraźniejszości tego rejonu świata nabiera charakteru komparatystycznego w zakresie geograficznym, politycznym, naukowym. Centrum Badań Dyskursów Postzależnościowych organizuje czwartą już konferencję poświęconą studiom postzależnościowym, tym razem koncentrując się na zadaniu porównawczego wprowadzenia tematyki środkowoeuropejskiej w krąg dyskursów międzynarodowych, które ujmują to, co narodowe/ regionalne w perspektywie przepływów globalnych. Nawet pobieżne spojrzenie na miejsce, w którym światowa (zachodnioeuropejska) myśl doby nowoczesności usytuowała Europę Środkową i Wschodnią, prowadzi do wniosku, iż musiało ono zrodzić ambiwalencję - silne przywiązanie dużej części środkowowschodnich Europejczyków do zachodniej tradycji intelektualnej (uważanej po prostu za „europejską”) i poczucie bycia innym, wykluczonym, a nawet zdradzonym przez Zachód. Historia tej części Europy to opowieść na temat jej pogmatwanej, tłumionej lub negowanej przynależności do świata Zachodu, funkcjonowania na prawach przestrzeni różnicy, której natura i treść zależały od kierunków aktualnej polityki mocarstw. Określenie „nowa Europa” współcześnie stosowane wobec krajów Europy Środkowej i Wschodniej, które weszły w skład Unii Europejskiej, wskazuje na ciągłe utrzymywanie się owej ambiwalencji.

Kluczowy dla naszych zainteresowań termin „postzależność” odnosi się do uwarunkowań kultury polskiej dwóch ostatnich dekad, a w szerszym planie historycznym - do realiów polskich całego okresu nowoczesności. Wrocławska konferencja ma na celu wzbogacenie polskich badań postzależnościowych głosami referentów z innych krajów Europy Środkowej i Wschodniej, a także tych, którzy w różnych ośrodkach naukowych na świecie zajmują się studiami postkolonialnymi. Chodzi nam o orientację w zróżnicowaniu instrumentariów badawczych stosowanych w odniesieniu do sytuacji krajów postkomunistycznych i tych wypracowanych w kręgu studiów postkolonialnych, studiów nad regionami (area studies) i innych badań powiązanych z tą problematyką. Nasz projekt włącza debatę nad sytuacją społeczno-kulturową krajów Europy Środkowej i Wschodniej w obszar refleksji akademickiej na temat odmian postkolonialności, społecznych nierówności późnego kapitalizmu oraz nowych tożsamości społecznych generowanych przez te zjawiska. Ważne jest, by owemu włączeniu towarzyszyło wypracowanie adekwatnego języka akademickiego, zdolnego do opisania interesujących nas zjawisk w kategoriach teoretycznych uwzględniających perspektywę porównawczą zarówno w kontekście dyscyplin naukowych jak i uwarunkowań kulturowych, w których badane zjawiska występują.

Zapraszamy referentów reprezentujących różne gałęzie humanistyki, nauki filologiczne, nauki społeczne, badaczy transdyscyplinarnych zainteresowanych następującymi zagadnieniami:

• strategie radzenia sobie z (re)interpretacją przeszłości (niedawnej i bardziej odległej) oraz jej kodyfikowanie - nostalgia, sentyment, celowa i/lub nieświadoma amnezja; miejsca pamięci/upamiętnienia/zapomnienia po roku 1989;
• relacja centrum-peryferie diagnozująca przekształcenia funkcji państwa; wyłonienie się lokalności i odkrycie/odtwarzanie się wielorakich historii miejsc;
• narracje przełomu historycznego; przykłady „przemocy epistemicznej” powiązanej z owymi przełomami;
• współczesne grupy zmarginalizowane, pojawiające się na skutek rozwarstwienia społecznego oraz zjawisko nienormatywnych tożsamości, grupy uprzywilejowane i pozbawione uprzywilejowania w narracjach społecznych;
• kulturowe i polityczne złożoności procesu transformacji postkomunistycznej;
• graniczny status Europy Środkowej i Wschodniej, wpisany w projekt europejskiej nowoczesności; zachodnie dyskursy o Europie Środkowej i Wschodniej po upadku komunizmu, ambiwalentny stosunek do „nowej” Europy;
• skutki wzajemnego przenikania się wszystkich tych zjawisk i procesów.

W debacie konferencyjnej chcielibyśmy ustosunkować się również do problemów o charakterze teoretycznym:

• Studia postzależnościowe - ewaluacja terminu, ich aparatu teoretycznego, potencjału porównawczego przydatnego w diagnozowaniu sytuacji społeczno-kulturowej krajów Europy Środkowej i Wschodniej. Studia postzależnościowe a studia postkolonialne i studia nad postkomunizmem.
• Inna Europa - dzisiejsze znaczenie określenia autorstwa Philipa Rotha. Minione i współczesne mechanizmy konstruowania europejskiego „Innego”. Środkowo- i wschodnioeuropejskie auto-konstrukcje uwzględniające Zachód jako układ odniesienia.
• Kategorie z kręgu badań postkolonialnych/postzależnościowych w historii, historii literatury, historiografii Europy Środkowej i Wschodniej. Ideologiczne zastosowania kategorii postkolonialnych, zwłaszcza jako nowego języka paradygmatu narodowego; teoria transformacji Europy Środkowowschodniej przekraczająca protekcjonalno-dydaktyczną perspektywę teorii rozwoju czy innych teorii modernizacyjnych.
• Afekt postzależnościowy - emocjonalne aspekty transformacji postkomunistycznej/postzależnościowej, społeczne zjawiska nostalgii, melancholii, gniewu i frustracji, resentymentu.
• (Nie)przetłumaczalność różnicy kulturowej - problemy z komunikowaniem kulturowej unikatowości/różnicy. Próba wypracowania skuteczniejszych strategii przekładu kulturowego.
• Aktywowanie pamięci kulturowej - odpominanie zapomnianej/zafałszowanej przeszłości; strategie przeżycia kulturowego, pamiętania i rekonstruowania pamięci w kulturach Środkowej i Wschodniej Europy; (nie?)antagonistyczna relacja między upamiętnianiem a pamiętaniem.
• Wyzwania transnarodowości i globalizacji, a wielorakość kwestii „post-” dotyczących krajów Europy Środkowej i Wschodniej. Rewizje metod krytycznego myślenia w odniesieniu do historii, kultury, kanonów literackich itd.
• Globalność i lokalność - odzwierciedlenie w kulturze, literaturze krajów Europy Środkowej i Wschodniej. Wzrastająca mobilność społeczeństw i ruchy (e)migracyjne („z” i „do” Europy Środkowowschodniej). Wschodnioeuropejskie pogranicza i długie trwanie ich wielokulturowej tkanki społecznej. Lokalne i translokalne kosmopolityzmy „prowincjonalnej Europy”.
• Wspólnota uczuć/odczuć - pytanie o transnarodową wrażliwość/solidarność Europy Środkowej i Wschodniej, kształtującą nowy podmiot krytycznego myślenia bliski idei community of sentiment - społeczności uczuć, kreującej nową lokalność w globalnych przepływach.

Prosimy o zgłaszanie tematów referatów wraz z krótkim streszczeniem po polsku i po angielsku (300-500 słów) oraz krótką notką biograficzną do 30 listopada 2012 na adres: d_kolodziejczyk@hotmail.com; h.gosk@uw.edu.pl

Teksty zaopiniowane przez Radę Naukową Centrum Badań Dyskursów Postzależnościowych zostaną opublikowane w czwartym tomie serii prac naukowych ukazujących się w Wydawnictwie Universitas pod patronatem Centrum.

Pobierz formularz zgłoszeniowy

W imieniu organizatorów:
Dr Dorota Kołodziejczyk - Uniwersytet Wrocławski
Prof. dr hab. Hanna Gosk - Przewodnicząca Rady Naukowej Centrum Badań Dyskursów Postzależnościowych

---

Po zaborach, po wojnie, po PRL - polski dyskurs postzależnościowy dawniej i dziś

współtworzonej przez badaczki i badaczy z Uniwersytetu Warszawskiego, Uniwersytetu Jagiellońskiego, Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Uniwersytetu Gdańskiego, Uniwersytetu Szczecińskiego, Uniwersytetu Wrocławskiego oraz Instytutu Badań Literackich PAN. Pierwsza odbyła się w Krakowie pod hasłem „Kultura po przejściach, osoby z przeszłością. Polski dyskurs postzależnościowy - konteksty i perspektywy badawcze” (maj 2010), druga, dotycząca „Narracji migracyjnych w literaturze polskiej XX i XXI wieku”, miała miejsce w Warszawie (maj 2011). Końcowym efektem naszych konferencji są tomy publikowane w serii prac Centrum Badań Postzależnościowych przez Wydawnictwo Universitas.

Program konferencji

Pobierz program konferencji [PDF].

prof. dr hab. Hanna Gosk	prof. dr hab. Ewa Kraskowska
Przewodnicząca Rady Centrum Badań Dyskursów Postzależnościowych	Dyrektorka Centrum Badań Płci Kulturowej i Tożsamości UAM Kierowniczka Zakładu Literatury XX Wieku, Teorii Literatury i Sztuki Przekładu IFP UAM

---

Narracje migracyjne w literaturze polskiej XX i XXI wieku

proszą o przekazywanie tekstów pokonferencyjnych (objętości nie przekraczającej 40000 znaków) do 15 czerwca br. na adres:h.gosk@uw.edu.pl

---

Kultura po przejściach, osoby z przeszłością.

Polski dyskurs postzależnościowy - konteksty i perspektywy badawcze.

proszą o przekazywanie tekstów pokonferencyjnych (objętości nie przekraczającej 40000 znaków) do 16 lipca br. na adres ryszard.nycz@uj.edu.pl lub kulturapoprzejsciach@gmail.com

---

5 maja (czwartek),
sala 308 (dawna biblioteka UW)

I. Rozpoznania

9.15 Ewa. Paczoska, Uniwersytet Warszawski

Projekt narracji migracyjnej na nowy wiek - Pan Balcer w Brazylii Konopnickiej

9.35 Małgorzata Czermińska, Uniwersytet Gdański

Kategoria „miejsca autobiograficznego” w literaturze doby migracji

9.55 Dorota Kołodziejczyk, Uniwersytet Wrocławski

Meta-fory, trans-lacje , hybrydy: tropy migracji w literaturze postkolonialnej

10.15 Ryszard Nycz , Uniwersytet Jagielloński

Ja-wagon. Z dziejów jednej metafory

10.35 - 11.15 dyskusja

11.15 - 11.30 zapraszamy na kawę

II. Doświadczenia nestorów

11.30 Paweł Zajas, Uniwersytet im. A. Mickiewicza w Poznaniu

Rzeczpospolita południowoafrykańska: między narodową martyrologią a kresowym dyskursem kolonialnym

11.55 Józef Olejniczak, Uniwersytet Śląski

Migracje Stanisława Vincenza

12.15 Andrzej. S. Kowalczyk, Uniwersytet Warszawski

Próba zrozumienia doświadczenia migracyjnego. Casus Stanisława Swianiewicza

12.35 Dorota Wojda, Uniwersytet Jagielloński

Wędrówka jako performans. Witolda Gombrowicza „podróże w świat”

12.55 - 13.35 dyskusja

13.35 - 15.00 przerwa obiadowa

(UWAGA: zmiana miejsca obrad)
sala im. J. Brudzińskiego,
Pałac Kazimierzowski

III. Migracje żydowskie

15.00 Alina Molisak, Uniwersytet Warszawski

Literackie ślady żydowskich migracji międzywojennych

15.20 Andrzej Zieniewicz, Uniwersytet Warszawski

„Z życia jak z miasta, kiedy nas wysiedlą”. Nieepicka perspektywa ofiary w narracjach wykorzenienia: Czesław Miłosz, Adolf Rudnicki, Julian Stryjkowski

15.40 Dorota Krawczyńska, IBL PAN

Geopoetyczne determinanty opisu doświadczenia granicznego. Polska proza emigracyjna 1939-1968 o Zagładzie

16.00-16.30 dyskusja

16.30-16.45 zapraszamy na kawę

16.45 Anna Artwińska, Universität Salzburg

Migracja w perspektywie geopoetyki. O przestrzeni w twórczości Ewy Kuryluk

17.05 Marta Cuber, Uniwersytet Śląski

Zawroty wspomnień w prozie Anny Frajlich

17.25 - 17.45 dyskusja

6 maja (piątek)
sala im. J. Brudzińskiego,
Pałac Kazimierzowski

IV. Powojenne przesiedlenia/wysiedlenia

9.15 Bogusław Bakuła, Uniwersytet im. A. Mickiewicza w Poznaniu

Miedzy wygnaniem a kolonizacją. O odmianach powieści migracyjnej w XX wieku

9.35 Hanna Gosk, Uniwersytet Warszawski

Nie-mieszkańcy, nie-miejsca. Literackie ślady powojennego osadzania się „gdzieś” ludzi „skądś”

9.55 Inga Iwasiów, Uniwersytet Szczczeciński

Przesiedleńcza-osiedleńcza - literatura na Pomorzu Zachodnim po 1945 roku

10.15 - 10.55 dyskusja

10.55 - 11.10 zapraszamy na kawę

V. Kobiece migracje

11.10 Bożena Karwowska, University of British Columbia

Ślady Innego (swojego i obcego) w migracyjnej opowieści kobiet

11.30 Tatiana Czerska, Uniwersytet Szczeciński

Od zakorzenienia do nomadyzmu: doświadczenie migracji w kobiecych narracjach osobistych

11.50 Ewa Kraskowska, Uniwersytet im.A. Mickiewicza w Poznaniu

Ludzie w ruchu. Turyści, tułacze i przesiedleńcy w pisarstwie Anny Kowalskiej

12.10 - 12.50 dyskusja

12.50 - 14.15 przerwa obiadowa

VI. Przestrzenie

14.15 Wojciech Browarny, Uniwersytet Wrocławski

Wrocław-niby-Warszawa. Topos wrocławskiej tożsamości w literaturze powojennej (rekonesans)

14.35 Ilona Copik, Uniwersytet Śląski

Miasto podróżników, miasto pomieszanych języków - literackie Gliwice Adama Zagajewskiego, Juliana Kornhausera i Henryka Wańka

15.55 Tomasz Wójcik, Uniwersytet Warszawski

Puste miejsce, znacząca nieobecność. Mazowsze w literaturze ostatnich dekad

15.15 - 15.45 dyskusja

15.45 - 16.00 zapraszamy na kawę

VII. Nowe migracje

16.00 Dorota Kozicka, Uniwersytet Jagielloński

„My zdies emigranty”? Polski intelektualista w „podróży służbowej”

16.20 Przemyslaw Czapliński, Uniwersytet im. A. Mickiewicza w Poznaniu

Języki przemieszczonych. Proza po roku 1989 i migracje

16.40 - 17.00 dyskusja

17.00 zamknięcie konferencji

---

Kultura po przejściach, osoby z przeszłością.

Polski dyskurs postzależnościowy - konteksty i perspektywy badawcze.

Kraków, 27-29 maja 2010 roku ul. Grodzka 64, Aula

Ludzkie sposoby radzenia sobie z opresywnymi, deprecjonującymi, kryzysowymi doświadczeniami to problem uniwersalny, acz w każdej kulturze przybierający odmienne postaci i różną zyskujący rangę ważności. Wiele wskazuje na to, że dla polskiej kultury ten właśnie problem ma znaczenie zasadnicze i ciągle nieprzedawnione, a sposoby jego rozwiązywania - w rozmaitych okresach historycznych, dziedzinach życia, sytuacjach i wymiarach społeczno-kulturowych - decydowały i decydują m. in. o wyborze strategii tożsamościowych, polityce pamięci i cechach symbolicznego imaginarium, preferowanych stylach życia i działania; wpływając w konsekwencji na specyfikę polskiej mentalności, habitusu i całej kultury.

Proponujemy rozpoczęcie systematycznej refleksji nad tym obszernym polem zagadnień w sposób, który nie wyrzekając się ani wymiaru uniwersalno-porównawczego, ani teoretyczno-metodologicznych inspiracji, prowadzić będzie przede wszystkim do: (a) zidentyfikowania symptomatycznych "odpowiedzi" na kluczowe opresywne doświadczenia polskiej historii, życia społecznego i kultury; (b) zanalizowania złożonego charakteru tych praktyk w konkretnych, empirycznych warunkach ich wystąpienia; oraz (c) zarysowania swego rodzaju topografii polskiego dyskursu postzależnościowego (PDP). Pod tym ostatnim terminem chcielibyśmy wstępnie rozumieć zbiorcze określenie zespołu znaczących praktyk artykulacyjnych - organizujących ludzkie doświadczenie, projekty tożsamościowe, stosunki społeczne, formy postrzegania rzeczywistości - które podejmowane były po ustaniu sytuacji uzależnienia, a zarazem niemal z reguły nosiły w sobie jej ślady.

Zapraszając serdecznie do udziału w konferencji sugerujemy rozważenie lokowania proponowanych wystąpień w następujących porządkach:

1. Teoretyczno-metodologiczny. Teoria i metodologia opresjonowanych. Pojęcia i kategorie istotne dla badań nad PDP. Pokrewne pojęcia będące w krytycznym obiegu (niższość, wtórność, mimikra etc) i ich ewentualna przydatność. Pozycja literatury oraz innych tekstów i praktyk kulturowych w badaniach nad PDP.
2. Polityczno-historyczny. Polski dyskurs postzależnościowy: (a) po zaborach, (b) po okupacji, (c) po PRL-u, (d) po emigracji. Walka i przemoc symboliczna. Rywalizacja i reprodukowanie relacji dominujący/zdominowany wśród opresjonowanych.
3. Społeczno-kulturowy. Płeć i gender. Mniejszości etniczne i kulturowe. Zagadnienie podwójnej i heterogenicznej tożsamości. Tożsamość a miejsce: umiejscowienie a dyslokacje. Nowe projekty tożsamościowe, wynalezione tradycje, wspólnoty wyobrażone.
4. Typologiczno-antropologiczny. Kultura dominująca (władzy) a zdominowana (kult ofiary). Kultura winy a kultura wstydu. Porównawcza analiza postzależnościowych wzorców tożsamościowych w kulturach sąsiedzkich. Polityki pamięci a polityki tożsamości.

Pobierz program konferencji.