CENTRUM BADAŃ
DYSKURSÓW POSTZALEŻNOŚCIOWYCH

(z siedzibą na Wydziale Polonistyki

Uniwersytetu Warszawskiego)

oraz

INSTYTUT LITERATUROZNAWSTWA

WYDZIAŁU HUMANISTYCZNEGO

Uniwersytetu Śląskiego

 

 zapraszają na konferencję naukową

 

Środowiska industrialne/ postindustrialne zależności

(w literaturze i kulturze polskiej od XIX do XXI wieku)

która odbędzie się na Uniwersytecie Śląskim

 w dniach 14-15 listopada 2022 r.

 

Podczas konferencji planujemy przedyskutowanie kulturowych odpowiedzi na przekształcenia przestrzeni, zmiany krajobrazu oraz procesy degradacji i rewitalizacji środowiska zachodzące w wyniku szeroko pojmowanych praktyk gospodarczych występujących na ziemiach polskich od XIX do XXI wieku. Interesują nas literackie zapisy procesów przestrzennych na wsi, w mieście, w regionach przemysłowych i agrarnych. Chcemy poświęcić uwagę zarówno przemianom, jakie dotykały polską wieś od długiego schyłku pańszczyzny i literackim opisom konsekwencji zmian własnościowych (reformy rolne), a także ich skutkom dla ekologii i bioróżnorodności, jak też procesom kolejnych industrializacji, udanych i nieudanych prób uprzemysłowienia, szybko znajdującym odbicie w krajobrazie.

Literatura towarzyszyła industrializacji ze zmienną intensywnością – czasem temat ten wydawał się popularny, wręcz modny, ale równie często nawet pisarze tworzący w bliskości przemysłu, odwracali od niego wzrok, by zająć się tematami  jak najdalszymi od bliskich im kopalni, hut czy rafinerii. Chcemy zatem skupić się zarówno na jawnej obecności industrializacji w kulturze, jak też na różnych formach jej wyparcia, przemilczenia i latencji.

Refleksja na temat środowiskowych skutków industrializacji szczególnie  mocno domaga się połączenia badań hermeneutyki natury oraz opisu przemysłowej kultury materialnej. Rozumiejące i empatyczne podejście do zdegradowanej natury musi łączyć się z fenomenologią urządzeń technicznych, które traktują otoczenie jako zasób, z którego mogą czerpać bez ograniczeń. Kraje spóźnionej nowoczesności, naśladujące i nadganiające kraje hegemoniczne, zwykle zmuszone były do zastosowania jeszcze intensywniejszych sposobów eksploatacji natury, co prowadziło do jeszcze większego zniszczenia środowiska, a często do tak głębokiego przekształcenia otoczenia, że na danym terenie powstała antropogeniczna post-natura, w której nowe środowiska powiązane są z działającymi lub porzuconymi zakładami przemysłowymi. Chcemy zatem przyjrzeć się sposobom obserwowania przez literaturę i kulturę przyrody, do której do-łączono urządzenia techniczne, a także pozostawiono toksyczne odpady. Kultura w tym przypadku musi skonfrontować się nie tylko z ludzkim czasem kolejnych pokoleń, lecz również z głębokim czasem geologii przechowującym ślady zmian spowodowanych eksploatacją bogactw  naturalnych której skutki będą dawały o sobie znać jeszcze przez wiele setek lat.

 

         W perspektywie zależnościowej i postzależnościowej chcielibyśmy poddać literaturoznawczej obserwacji takie problemy jak:

• udane i nieudane próby industrializacji ziem polskich/ nadzieje i obawy związane z industrializacją,
• doświadczenia braku/słabości przemysłu,
• przemysł a degradacja środowiska,
• industrializacja i nowe problemy społeczne,
• emigracyjne doświadczenia Polaków w zderzeniu z przemysłem,
• rolnictwo wobec industrializacji (plantacje, maszyny, zmiany własnościowe),
• kultury materialne industrializacji,
• środowiska ruin poprzemysłowych,
• emocje dotyczące przemysłu i nostalgia post-industrialna,
• zmysłowość przemysłu i miejsc poprzemysłowych,
• wyobrażone industrializacje i literackie dyskusje o nich,
• wielkie przyspieszenie uprzemysłowienia i kultura socrealizmu,
• związki między literaturą a polską myślą ekologiczną,
• obrazy katastrof przemysłowych oraz fantazje energetyczne literatury polskiej,
• rany zadane środowisku przez industrializację (industrial scars) oraz ich kulturowe obrazy,
• procesy deterytorializacji i reterytorializacji, jakim poddana zostaje ziemia przemysłowo eksploatowana,
• literackie dyskusje na temat zmian klimatycznych,
• koszty zdrowotne i rozwojowe, jakie ponoszą ludzie żyjący w skażonych przestrzeniach.

 

           Zainteresowanych udziałem w konferencji prosimy o przesyłanie formularza zgłoszeniowego dostępnego na stronie Centrum Badań Dyskursów Postzależnościowych (http://www.cbdp.polon.uw.edu.pl/aktualnosci.html) oraz Instytutu Literaturoznawstwa Wydziału Humanistycznego UŚ (https://us.edu.pl/instytut/il/) na adres martacuber@interia.pl do 30 czerwca br. Przewidujemy opłatę konferencyjną w wysokości 450 zł.

Organizatorzy konferencji dokonają wyboru zgłoszeń najlepiej korespondujących z tematem spotkania i przekażą jego uczestnikom dalsze informacje organizacyjne do 15 lipca br.

Pobierz formularz zgłoszniowy.

Serdecznie zapraszamy do Katowic

 

 dr hab. prof. UŚ Marta Tomczok

dr hab. prof. UŚ Paweł Tomczok

dr hab. prof. UŚ Lucyna Sadzikowska

dr Magdalena Ochwat

---

Od 1 stycznia 2019 r. Rada Naukowa Centrum występuje w zmienionym składzie.

Wchodzą do niej:

• prof. dr hab. Hanna Gosk, Uniwersytet Warszawski
• dr hab. Magdalena Horodecka, Uniwersytet Gdański
• prof. dr hab. Inga Iwasiów, Uniwersytet Szczeciński
• dr Emilia Kledzik, Uniwersytet im. A. Mickiewicza w Poznaniu
• dr Dorota Kołodziejczyk, Uniwersytet Wrocławski
• dr Dorota Krawczyńska, IBL PAN
• dr hab. Marta Tomczok, Uniwersytet Śląski
• dr hab. Dorota Wojda, Uniwersytet Jagielloński